Jaarlijks hoogtepunt
In de periode dat ik opgroeide in Lieveren was het jaarlijkse hoogtepunt de zomerkermis, het Lieverse feest. Deze werd gewoonlijk in een weekend in juli of augustus gehouden, nadat de gewassen waren gezaaid of gepoot en het hooi binnen was en voordat met de oogstwerkzaamheden werd begonnen. Van kleins af aan gingen we er dan op ons paasbest naar toe. In de eerste jaren nog onder begeleiding van moeder, vader of grote zus.
En er was een echte kermis met een zweefmolen annex draaimolen, een schiettent en vaak ook een kraam of kar waar ook warme etenswaren zoals gebakken vis of oliebollen en later patat werden verkocht.
VVV Lieveren
Uit de annalen van de Vereniging van Volksvermaken (VVV) van Lieveren blijkt dat deze gelijktijdig met de reisvereniging in 1945 werd opgericht (1). Voor zover ik mij herinner zaten in de jaren vijftig en zestig o.a. Anne Kemkers, Fokke van Zonneveld en Albert Jan Post in het bestuur. Op zaterdagmiddag werden er spelletjes voor de kinderen tot en met 14 jaar georganiseerd. ’s Avonds waren de gehuwden aan de beurt en de volgende dag, op zondagmiddag, de jeugd. Enige weken voor het feest gingen de leden van het bestuur met een lijst langs de huizen. Daarop kon men intekenen voor welk bedrag men aan de financiering van de festiviteiten wilde bijdragen.
De hiervoor genoemde Lieverders hebben jaren lang hun beste beentje voorgezet voor de VVV. Anne Kemkers nam in 1985 afscheid. Albert Jan Post gaf in 1992 na 25 jaar het stokje over aan de jongere garde. Fokke van Zonneveld, vanaf het begin en vervolgens meer dan 40 jaar in het bestuur, kreeg als penningmeester van de Vereniging in 1986 zelfs de zilveren eremedaille, verbonden aan de orde van Oranje Nassau (2).
Ook vroeger al jaarlijks feest
Voor 1945 werd er in Lieveren ook al jaarlijks feestgevierd. Zo kwam ik in de krant stukjes tegen met resp. een aankondiging uit 1933 (3) en een verslag uit 1942 (4).
Kennelijk werd er elk jaar kermis gehouden, want in het verslag is sprake van ‘de jaarlijksche zomerkermis’. Verder is opmerkelijk dat er toen nog twee cafés waren in Lieveren. De spelletjes werden zo te zien keurig over de cafés verdeeld.
De kermis
De draaimolen op de kermis was van Jan Sluiter uit Nietap (5). Deze had in 1941 in Eelde een zweefmolen gekocht, waarmee hij de kermissen in de omgeving afreisde. Aan de zweefmolen werd later een ondervloer met paarden en bakken toegevoegd.
Zaterdagsmiddags werd de draaimolen als ‘peertiemeulen’ voor de kinderen gebruikt. Om zes uur werd deze weer omgebouwd tot zweefmolen, waar de rest van het weekend door de jeugd en andere liefhebbers dankbaar gebruik van werd gemaakt. Met de muziek van het orgel leverde dit een sfeervol geheel. De draaimolen stond tegenover het café op het erf achter het huis van de familie de Weerd, nu Zuidesch 2.
In de eerste jaren was er vaak nog een professionele schiettent. De vrachtwagen van de kermisexploitant met daarachter de schiettent zijn op onderstaande linker foto op de achtergrond nog enigszins zichtbaar.
De schiettent stond tegen de schuur van het café langs de weg richting Langelo. Naast het schieten van veelkleurige kunstbloemen, kon men er blikgooien en voor de kleinere kinderen was er touwtje trekken. Toen het later steeds moeilijker werd om een professionele schiettent te krijgen, hebben Lieverder vrijwilligers nog een aantal jaren een eigen schiettent in de been gehouden.
Voor het lessen van de dorst kon men uiteraard terecht in het café. Ook aan de inwendige mens was gedacht. In mijn tijd was er vaak een viskraam (zie ook foto midden boven in bovenstaande afbeelding), als ik me goed herinner van Otto Roona uit Roden, en later de patatkraam van Stoffers. Deze stond in de berm voor het huis waar toen de families Polling en Ottens woonden, nu Centrum 14.
Kinderspelletjes
De spelletjes voor de jeugd op zaterdagmiddag hadden een hoog ‘zaklopen gehalte’. Jarenlang was hierbij het zo snel mogelijk en in de juiste volgorde ophangen van de letters L I E V E R E N populair. Er waren verschillende leeftijdscategorieën voor jongens en meisjes en iedereen kreeg een prijs (1). Enkele uitslagen uit 1965. Jongens – 11 jaar: 1. Roelof Bathoorn Jzn., 2. Hendrik Polling Jzn, 3. Jan Westerhof. Meisjes – 14 jaar: 1. Ellie Kregel, 2. Alina Polling. Jongens – 14 jaar: 1. Karst Boer Azn., 2. Albert-Jan Schuiling, 3. Bertus Ipema. Niet schoolgaande kinderen: 1. Karst Boer Rzn, 2. Wina Boer, 3. Maria Westerhof, 4. Gea Douwes, 5. Lida Wilkens, 6. Hennie Wilkens. De jongste groep kinderen mocht grabbelen uit de grabbelton of touwtje trekken bij de schiettent. Behalve de prijzen voor de spelletjes kregen alle kinderen consumptiebonnen voor drinken, ijsje, snoep enz.
De fotograaf
Eén van de weinige keren per jaar dat je op de foto kwam was tijdens het Lieverse feest. De foto’s waren van OLFO FOTO; dat was destijds een straatfotograaf, die je in die tijd bij allerlei gelegenheden kon tegenkomen. Zijn naam was Geert Hazenberg en hij kwam uit Oldekerk. In de week na het feest werden de foto’s uitgestald in de etalage van het kruidenierswinkeltje van Fokke en Roelien. Binnen kon je de gewenste foto’s nabestellen. Veel van de in deze blog gebruikte foto’s zijn dan ook van deze fotograaf en komen uit de fotoboeken van mijn familie.
Spellen voor de jeugd
Op zondagmiddag de spelletjes voor de oudere jeugd tot de leeftijd van zo ongeveer 25 jaar. Heel Lieveren liep daarvoor uit; als het nodig was met ondersteuning van familie en buren.
Voor de dames, indien niet geblesseerd, was er een stoelendans midden op het kruispunt voor het café. Sommige spelletjes waren gemengd voor heer met dame, zoals de kruiwagen race met ringsteken. Voor de mannen was er het paalvechten, waarbij de tegenstanders elkaar van een paal boven een grote waterbak moesten slaan. Dit was meerdere jaren het spectaculaire hoogtepunt van het feestweekend.
Dansmuziek in de kroeg
’s Avonds verplaatsten de activiteiten zich naar de kroeg. De zaterdagavond was voor de gehuwden en op zondagavond was het de beurt aan de rijpere jeugd en de vrijgezellen. De caféhouder zorgde voor gezellige feest- en dansmuziek (6).
In 1964 werd de dansavond verzorgd door het in de wijde omgeving bekende orkest ‘De Moodmakers’ (7). Deze band kwam uit Sappemeer en speelde in grote zalen zoals Tivoli in Siddeburen, waar bijvoorbeeld ook Gert Timmerman en Rob de Nijs optraden. Enige jaren later werd de naam van de zangeres in de orkestnaam opgenomen ‘ELLEN en THE MOODMAKERS’. Ze kregen als bijnaam de ‘Heikrekels van het hoge noorden’ en namen met producer/tekstschrijver Johnny Hoes (8) diverse Nederlandstalige plaatjes op (https://www.youtube.com/watch?v=FCCA1oP7gkA).
Van Lieverse feest naar Liefair
In de loop van de jaren zeventig werd het steeds moeilijker om het feest zoals hiervoor omschreven te organiseren. De kermisattracties waren niet meer te betalen en de belangstelling voor de dansavonden liep sterk terug. De jeugd en de vrijgezellen gaven voor het uitgaan de voorkeur aan de grote dancings en discotheken in de omgeving, zoals de Gouden Leeuw in Zuidlaren.
Gelukkig liet de VVV van Lieveren het er niet bij zitten (1). In 1989 werd Ina Boer-Vogelzang het eerste vrouwelijke bestuurslid. Het bestuur werd regelmatig ververst met jongere (en ook andere vrouwelijke) krachten. Er werden nog steeds allerlei activiteiten georganiseerd. Het klootschieten was jarenlang een geliefd onderdeel. Voor de jeugd werd jaarlijks een luchtkussen gehuurd en er werden spelletjes op het trapveldje georganiseerd zoals doelschieten, paraplu hangen, ringsteken met de kabelbaan. Toch kwam er omstreeks 2006, na ruim 60 jaar, een einde aan de inmiddels tot CVV omgedoopte VVV.
Als pleister op de wonde kan Lieveren vanaf 2012 jaarlijks genieten van de LieFair (9). Begonnen als braderie en rommelmarkt is dit de laatste jaren uitgegroeid tot een groots festijn en is de sfeer volgens de organisatie te vergelijken met een Kleintje Rodermarkt (10). Helaas moet de recent aangetreden voorzitter, Arnaud Boer, melden dat de Liefair 2020 vanwege het Covid-19 virus niet door kan gaan. De LieFair voor volgend jaar is echter al weer gepland en wel op zondag 29 augustus 2021 (11).
Bronnen
1. Uit de annalen van VVV Lieveren, met dank aan Ina Boer-Vogelzang
2. Nieuwsblad van het Noorden, Groningen, 1986-04-29, p. 19. Geraadpleegd op Delpher op 28-01-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011011641:mpeg21:p019
3. Nieuwsblad van het Noorden, Groningen, 1933-07-19, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 17-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010674055:mpeg21:p004
4. Drentsch dagblad, Meppel, 1942-07-04, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 19-01-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010327030:mpeg21:p004
5. Over Historie Nietap-Terheijl – Jan Sluiter. Website bezocht op 11 aug 2020, http://www.nietap-terheijl.nl/wiki/Jan_Sluiter
6. Nieuwsblad van het Noorden, Groningen, 1966-06-25, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-01-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010869442:mpeg21:p005
7. Nieuwsblad van het Noorden, Groningen, 1964-08-22, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 24-01-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010678662:mpeg21:p007
8. Nieuwsblad van het Noorden, Groningen, 1970-12-12, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 14-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011015907:mpeg21:p009
9. Website Liefair, https://liefair.nl/
10. Liefair kan voor de achtste maal rekenen op duizenden bezoekers. De Krant, 21 aug 2019, https://dekrantnieuws.nl/liefair-kan-voor-de-achtste-maal-rekenen-op-duizenden-bezoekers/
11. Arnaud Boer, voorzitter Stichting LieFair. De Krant, 21 aug 2019, https://dekrantnieuws.nl/arnaud-boer-voorzitter-stichting-liefair/